Bài 10. Nghị luận văn học - Vở thực hành Ngữ văn Lớp 9
Chương "Nghị luận văn học" trong chương trình Ngữ văn lớp 9 đóng vai trò then chốt trong việc trang bị cho học sinh những kiến thức và kỹ năng cơ bản để phân tích, đánh giá và cảm thụ các tác phẩm văn học. Chương này không chỉ giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về giá trị nội dung và nghệ thuật của văn học, mà còn rèn luyện tư duy phản biện, khả năng diễn đạt mạch lạc, logic và thuyết phục. Mục tiêu chính của chương là:
* Cung cấp kiến thức nền tảng về nghị luận văn học:
Khái niệm, đặc điểm, các dạng bài nghị luận văn học thường gặp.
* Rèn luyện kỹ năng phân tích, đánh giá tác phẩm văn học:
Nhận diện các yếu tố nội dung (chủ đề, tư tưởng, nhân vật, cốt truyện...) và nghệ thuật (ngôn ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ...) của tác phẩm.
* Phát triển kỹ năng viết bài nghị luận văn học:
Xây dựng luận điểm, tìm kiếm dẫn chứng, lập luận chặt chẽ và trình bày bài viết mạch lạc, thuyết phục.
* Bồi dưỡng tình yêu văn học:
Khơi gợi hứng thú khám phá và trân trọng những giá trị nhân văn sâu sắc mà văn học mang lại.
Chương "Nghị luận văn học" thường bao gồm các bài học chính sau:
* Khái niệm về nghị luận văn học:
Giới thiệu về thể loại nghị luận văn học, phân biệt với các thể loại nghị luận khác. Xác định mục đích, yêu cầu và các yếu tố cơ bản của một bài nghị luận văn học.
* Các dạng bài nghị luận văn học:
* Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ:
Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của một đoạn thơ, bài thơ cụ thể. Tập trung vào việc làm rõ chủ đề, cảm xúc, hình ảnh, ngôn ngữ và các biện pháp tu từ được sử dụng.
* Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích):
Phân tích các yếu tố như cốt truyện, nhân vật, chủ đề, tư tưởng, nghệ thuật xây dựng nhân vật, tình huống truyện, ngôn ngữ... để làm rõ giá trị của tác phẩm.
* Nghị luận về một vấn đề trong tác phẩm văn học:
Bàn luận về một khía cạnh, một vấn đề nổi bật được đặt ra trong tác phẩm, ví dụ: nghị luận về lòng yêu nước trong một tác phẩm, về vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam qua một hình tượng văn học...
* Phương pháp viết bài nghị luận văn học:
Hướng dẫn các bước cụ thể để viết một bài nghị luận văn học hoàn chỉnh:
* Tìm hiểu đề và xác định yêu cầu:
Đọc kỹ đề bài, xác định rõ vấn đề cần nghị luận, phạm vi tư liệu cần sử dụng.
* Lập dàn ý:
Sắp xếp các ý theo một trình tự logic, đảm bảo tính mạch lạc và thuyết phục.
* Tìm dẫn chứng:
Lựa chọn các dẫn chứng tiêu biểu, sát với luận điểm, có sức thuyết phục.
* Viết bài:
Trình bày các luận điểm, luận cứ một cách rõ ràng, mạch lạc, sử dụng ngôn ngữ chính xác, giàu hình ảnh và cảm xúc.
* Kiểm tra và chỉnh sửa:
Rà soát lại bài viết, sửa lỗi chính tả, ngữ pháp, diễn đạt và bổ sung những ý còn thiếu.
* Luyện tập viết các dạng bài nghị luận văn học:
Thực hành viết các bài nghị luận về các tác phẩm văn học đã học hoặc các tác phẩm khác.
Thông qua chương "Nghị luận văn học", học sinh sẽ phát triển các kỹ năng sau:
* Kỹ năng đọc hiểu:
Đọc hiểu sâu sắc các tác phẩm văn học, nắm bắt được nội dung, ý nghĩa và giá trị nghệ thuật của tác phẩm.
* Kỹ năng phân tích:
Phân tích các yếu tố nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, nhận diện được các đặc điểm và giá trị của từng yếu tố.
* Kỹ năng đánh giá:
Đánh giá được giá trị của tác phẩm, đưa ra nhận xét, đánh giá khách quan, có căn cứ.
* Kỹ năng viết:
Viết bài nghị luận văn học mạch lạc, logic, thuyết phục, sử dụng ngôn ngữ chính xác, giàu hình ảnh và cảm xúc.
* Kỹ năng tư duy phản biện:
Hình thành tư duy phản biện, biết đặt câu hỏi, phân tích vấn đề và đưa ra quan điểm cá nhân.
* Kỹ năng giao tiếp:
Diễn đạt ý tưởng, quan điểm một cách rõ ràng, mạch lạc, thuyết phục trong quá trình thảo luận, tranh luận.
Học sinh có thể gặp phải một số khó khăn sau khi học chương "Nghị luận văn học":
* Khó khăn trong việc hiểu sâu sắc tác phẩm:
Do vốn từ vựng hạn chế, kinh nghiệm sống chưa phong phú hoặc chưa có phương pháp đọc hiểu hiệu quả.
* Khó khăn trong việc phân tích tác phẩm:
Không biết bắt đầu từ đâu, không xác định được các yếu tố quan trọng cần phân tích, không biết cách liên hệ các yếu tố để làm rõ giá trị của tác phẩm.
* Khó khăn trong việc viết bài nghị luận:
Không biết cách xây dựng luận điểm, tìm dẫn chứng, lập luận chặt chẽ, không biết cách trình bày bài viết mạch lạc, thuyết phục.
* Thiếu tự tin:
Sợ sai, sợ bị đánh giá, không dám đưa ra ý kiến cá nhân.
Để học tốt chương "Nghị luận văn học", học sinh nên áp dụng các phương pháp sau:
* Đọc kỹ tác phẩm:
Đọc nhiều lần, tìm hiểu ý nghĩa của các từ ngữ, hình ảnh, chi tiết quan trọng.
* Tìm hiểu bối cảnh tác phẩm:
Nghiên cứu về tác giả, thời đại, hoàn cảnh ra đời của tác phẩm để hiểu sâu sắc hơn về nội dung và ý nghĩa của tác phẩm.
* Thảo luận, trao đổi:
Thảo luận với bạn bè, thầy cô về những vấn đề chưa hiểu, chia sẻ ý kiến, quan điểm cá nhân.
* Luyện tập viết bài:
Viết nhiều bài nghị luận về các tác phẩm khác nhau, từ đó rèn luyện kỹ năng viết và tích lũy kinh nghiệm.
* Tham khảo các bài văn mẫu:
Đọc các bài văn mẫu để học hỏi cách viết, cách trình bày, cách sử dụng dẫn chứng. Tuy nhiên, cần tránh việc sao chép một cách máy móc.
* Tự tin thể hiện quan điểm:
Mạnh dạn đưa ra ý kiến cá nhân, không sợ sai, không ngại bị đánh giá.
Chương "Nghị luận văn học" có mối liên hệ mật thiết với các chương khác trong chương trình Ngữ văn lớp 9, đặc biệt là các chương về văn bản văn học.
* Liên hệ với các bài học về văn bản văn học:
Kiến thức về nội dung và nghệ thuật của các tác phẩm văn học là cơ sở để viết bài nghị luận văn học.
* Liên hệ với các bài học về tiếng Việt:
Kiến thức về từ ngữ, ngữ pháp, phong cách ngôn ngữ giúp học sinh sử dụng ngôn ngữ chính xác, giàu hình ảnh và cảm xúc trong bài nghị luận.
* Liên hệ với các bài học về tập làm văn:
Các kỹ năng viết văn (miêu tả, tự sự, biểu cảm...) được vận dụng trong bài nghị luận để làm cho bài viết sinh động, hấp dẫn.
1. Nghị luận
2. Văn học
3. Phân tích
4. Đánh giá
5. Cảm thụ
6. Luận điểm
7. Dẫn chứng
8. Lập luận
9. Thuyết phục
10. Nội dung
11. Nghệ thuật
12. Chủ đề
13. Tư tưởng
14. Nhân vật
15. Cốt truyện
16. Ngôn ngữ
17. Hình ảnh
18. Biện pháp tu từ
19. Đoạn thơ
20. Bài thơ
21. Tác phẩm truyện
22. Đoạn trích
23. Vấn đề
24. Dàn ý
25. Bài văn mẫu
26. Tác giả
27. Thời đại
28. Bối cảnh
29. Giá trị
30. Tư duy phản biện
31. Quan điểm
32. Phân tích nhân vật
33. Phân tích cốt truyện
34. Phân tích ngôn ngữ
35. Phân tích hình ảnh
36. Nghệ thuật xây dựng
37. Tình huống truyện
38. Phong cách ngôn ngữ
39. Diễn đạt
40. Mạch lạc
Bài 10. Nghị luận văn học - Môn Ngữ văn Lớp 9
Các bài giải khác có thể bạn quan tâm
-
Bài 1. Thơ và thơ song thất lục bát
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Khóc Dương Khuê (Nguyễn Khuyến
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Khóc Dương Khuê (Nguyễn Khuyến)
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Phò giá về kinh (Tụng giá hoàn kinh sư - Trần Quang Khải
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Phò giá về kinh (Tụng giá hoàn kinh sư - Trần Quang Khải)
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Sông núi nước Nam (Nam quốc sơn ha
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Sông núi nước Nam (Nam quốc sơn hà)
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ
-
Bài 2. Truyện thơ Nôm
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Cảnh ngày xuân CD
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều - Nguyễn Du
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều - Nguyễn Du)
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (trích Truyện Lục Tiên - Nguyễn Đình Chiểu
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (trích Truyện Lục Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
-
Bài 3. Văn bản thông tin
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Khám phá kì quan thế giới: thác I-goa
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Khám phá kì quan thế giới: thác I-goa-
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Vịnh Hạ Long: một kì quan thiên nhiên độc đáo và tuyệt mĩ
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Vườn quốc gia Tràm Chim - Tam Nông
-
Bài 4. Truyện ngắn
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Chiếc lá cuối cùng (O. Hen-ri
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Chiếc lá cuối cùng (O. Hen-ri)
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng)
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Làng (Kim Lân
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Làng (Kim Lân)
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Ông lão bên chiếc cầu
-
Bài 5. Nghị luận xã hội
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Bàn về đọc sách (Chu Quang Tiềm
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Bàn về đọc sách (Chu Quang Tiềm)
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Khoa học muôn năm! (Go-rơ-ki
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Khoa học muôn năm! (Go-rơ-ki)
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Mục đích của việc học (Nguyễn Cảnh Toàn
- Tóm tắt, bố cục, nội dung chính văn bản Mục đích của việc học (Nguyễn Cảnh Toàn)
- Bài 6. Truyện truyền kì và truyện trinh thám
- Bài 7. Thơ tám chữ và thơ tự do
- Bài 8. Văn bản thông tin
- Bài 9. Bi kịch và truyện
Chương khác mới cập nhật
Bài 1. Thế giới kì ảo
Bài 10. Văn học - lịch sử tâm hồn
Bài 2. Những cung bậc tâm trạng
Bài 3. Hồn nước nằm trong tiếng mẹ cha
Bài 4. Khám phá vẻ đẹp văn chương
Bài 5. Đối diện nỗi đau
Bài 6. Giải mã những bí mật
Bài 7. Hồn thơ muôn điệu
Bài 8. Tiếng nói của lương tri
Bài 9. Đi và suy ngẫm
Lời giải và bài tập Lớp 9 đang được quan tâm
