[SGK Hóa Lớp 10 Cánh diều] Bài 9. Quy tắc octet trang 49, 50, 51, 52 Hóa 10 Cánh diều

ch tr 49 mđ

lời giải chi tiết:

viên bi có xu hướng dịch chuyển từ nơi có năng lượng cao hơn (kém bền) về nơi có năng lượng thấp hơn (bền hơn)

=> như vậy quá trình trên diễn ra theo xu hướng tạo nên hệ bền hơn (nơi có có năng lượng thấp hơn)

ch tr 49 ch

phương pháp giải:

- viết cấu hình electron của các nguyên tử

=> nguyên tử nào có 8 electron ở lớp ngoài cùng thì có lớp electron ngoài cùng bền vững

lời giải chi tiết:

cấu hình của các nguyên tử:

   + na (z = 11): 1s²2s²2p⁶3s¹

   + cl (z = 17): 1s²2s²2p⁶3s²3p⁵

   + ne (z = 10): 1s²2s²2p⁶

   + ar (z = 18): 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶

=> chỉ có nguyên tử ne và ar là có 8 electron ở lớp ngoài cùng

=> nguyên tử ne và ar có lớp electron ngoài cùng bền vững

ch tr 50 ch

phương pháp giải:

- z = 8 => cấu hình electron của oxygen

=> xu hướng nhận hay nhường electron khi hình thành liên kết hóa học

- sơ đồ: tham khảo hình 9.2 sgk

lời giải chi tiết:

- nguyên tử oxygen có z = 8 => oxygen có 8 electron

=> cấu hình electron: 1s²2s²2p⁴

=> oxygen có 6 electron ở lớp vỏ ngoài cùng

=> xu hướng cơ bản của nguyên tử oxygen khi hình thành liên kết hóa học là nhận thêm 2 electron để đạt được lớp vỏ có 8 electron ở lớp vỏ ngoài cùng

- sơ đồ nguyên tử o nhận 2 electron vào lớp vỏ ngoài cùng

ch tr 50 lt

phương pháp giải:

- o và f đều là phi kim

- viết cấu hình electron của o và f

=> xu hướng nhường hay nhận bao nhiêu electron để đạt cấu hình electron bền vững

lời giải chi tiết:

- ta có: o và f đều là phi kim => xu hướng cơ bản của nguyên tử o và f trong phản ứng hóa học là nhận electron

- cấu hình electron o (z = 8): 1s²2s²2p⁴ => có 6 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => xu hướng nhận 2 electron

- cấu hình electron f (z = 9): 1s²2s²2p⁵=> có 7 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => xu hướng nhận 1 electron

ch tr 51 lt

phương pháp giải:

- các kim loại có 1, 2 hoặc 3 electron ở lớp ngoài cùng có xu hướng nhường bớt toàn bộ các electron này để tạo thành ion dương

- các phi kim với 5, 6 hoặc 7 electron ở lớp ngoài cùng có xu hướng nhận thêm electron để đạt 8 electron ở lớp ngoài cùng

lời giải chi tiết:

a)

- k (z = 19): 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s¹ => có 1 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => xu hướng nhường 1 electron

- o (z = 8): 1s²2s²2p⁴ => có 6 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => xu hướng nhận 2 electron

b)

- li (z = 3): 1s²2s¹ => có 1 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => xu hướng nhường 1 electron

- f (z = 9): 1s²2s²2p⁵ => có 7 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => xu hướng nhận 1 electron

c)

- mg (z = 12): 1s²2s²2p⁶3s² => có 2 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => xu hướng nhường 2 electron

- p (z = 15): 1s²2s²2p⁶3s²3p³ => có 5 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => xu hướng nhận 3 electron

ch tr 51 lt

phương pháp giải:

chu kì 2 có 2 phân lớp: phân lớp s và phân lớp p

lời giải chi tiết:

- chu kì 2 có 2 phân lớp đó là: phân lớp s và phân lớp p

- phân lớp s chứa tối đa 2 electron, phân lớp p chứa tối đa 6 electron

=> chu kì 2 chỉ chứa được tối đa 8 electron

bài tập 1

phương pháp giải:

bước 1: viết cấu hình electron của nitrogen (z = 7) và nhôm (z = 13)

bước 2: dựa vào số electron ở lớp vỏ ngoài cùng => nguyên tử có xu hướng nhường hay nhận electron

- các kim loại có 1, 2 hoặc 3 electron ở lớp ngoài cùng có xu hướng nhường bớt toàn bộ các electron này để tạo thành ion dương

- các phi kim với 5, 6 hoặc 7 electron ở lớp ngoài cùng có xu hướng nhận thêm electron để đạt 8 electron ở lớp ngoài cùng tạo thành ion âm

lời giải chi tiết:

- cấu hình nguyên tử nitrogen (z = 7): 1s²2s²2p³

=> có 5 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => có xu hướng nhận thêm 3 electron để đạt cấu hình electron khí hiếm

- cấu hình nguyên tử nhôm (z = 13): 1s²2s²2p⁶3s²3p¹

=> có 3 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => có xu hướng nhường đi 3 electron để đạt cấu hình electron khí hiếm

đáp án a

bài tập 2

phương pháp giải:

- nguyên tố boron: z = 5

- nguyên tố potassium: z = 19

- nguyên tố helium: z = 2

- nguyên tố fluorine: z = 9

bước 1: viết cấu hình electron các nguyên tố

bước 2: từ cấu hình electron ở lớp vỏ ngoài cùng => nguyên tố có xu hướng nhường đi electron

lời giải chi tiết:

- cấu hình electron b (z = 5): 1s²2s²2p¹ => có 3 electron ở lớp ngoài cùng => xu hướng nhường đi 3 electron

- cấu hình electron k (z = 19): 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s¹ => có 1 electron ở lớp ngoài cùng => xu hướng nhường đi 1 electron

- cấu hình electron he (z = 2): 1s² => đạt cấu hình bền vững

- cấu hình electron f (z = 9): 1s²2s²2p⁵ => có 7 electron ở lớp ngoài cùng => xu hướng nhận thêm 1 electron

=> nguyên tử nguyên tố potassium (k, z = 19) có xu hướng nhường đi 1 electron khi hình thành liên kết hóa học

đáp án b

bài tập 3

phương pháp giải:

a) kim loại có xu hướng nhường electron, phi kim có xu hướng nhận electron

b) hai phi kim đều có xu hướng nhận thêm electron

lời giải chi tiết:

a)

- kim loại có xu hướng nhường electron, phi kim có xu hướng nhận electron

=> phi kim sẽ lấy electron của kim loại để cả phi kim và kim loại đạt cấu hình electron bền vững của khí hiếm

- ví dụ: nacl

  + na: có 1 electron ở lớp ngoài cùng

   + cl: có 7 electron ở lớp ngoài cùng

=> na sẽ nhường 1 electron và cl sẽ nhận 1 electron của na để đạt cấu hình có 8 electron ở lớp vỏ ngoài cùng

b)

- hai phi kim đều có xu hướng nhận thêm electron

=> cả 2 phi kim sẽ bỏ ra electron để góp chung

ví dụ: n₂ tác dụng với h₂ tạo thành nh₃

   + n: có 5 electron ở lớp ngoài cùng => cần nhận thêm 3 electron

   + h: có 1 electron ở lớp ngoài cùng => cần nhận thêm 1 electron

=> n sẽ bỏ ra 3 electron và 3h mỗi h bỏ ra 1 electron để góp chung

bài tập 4

phương pháp giải:

- na: có 1 electron ở lớp ngoài cùng

- cl: có 7 electron ở lớp ngoài cùng

- nacl: 2 nguyên tố liên kết chặt chẽ với nhau

lời giải chi tiết:

- cấu hình electron na (z = 11): 1s²2s²2p⁶3s¹ => có 1 electron ở lớp ngoài cùng

=> xu hướng cho đi 1 electron để đạt cấu hình electron bền vững

=> dễ dàng tham gia phản ứng hóa học

- cấu hình electron của cl (z = 17): 1s²2s²2p⁶3s²3p⁵ => có 7 electron ở lớp ngoài cùng

=> xu hướng nhận thêm 1 electron để đạt cấu hình electron bền vững

=> dễ dàng tham gia phản ứng hóa học

- nacl: được tạo bởi 2 nguyên tố là na và cl. trong hợp chất này na sẽ nhường 1 electron và cl sẽ nhận 1 electron của na để đạt cấu hình có 8 electron ở lớp vỏ ngoài cùng

=> cả 2 nguyên tử đều đạt cấu hình electron bền vững

=> nacl khó tham gia các phản ứng mà có sự nhường hoặc nhận elecrton

bài tập 5

phương pháp giải:

a) quy tắc octet: trong phản ứng hóa học, các nguyên tử có xu hướng hình thành lớp vỏ bền vững như của khí hiếm

b)

- nguyên tử c có 4 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => khi tham gia liên kết sẽ góp chung 4 electron

- nguyên tử h có 1 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => khi tham gia liên kết sẽ góp chung 1 electron

lời giải chi tiết:

- nguyên tử c có 4 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => khi tham gia liên kết sẽ góp chung 4 electron

- nguyên tử h có 1 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => khi tham gia liên kết sẽ góp chung 1 electron

a)

- xét hydrocarbon: \(h - c \equiv c - h\)

   + mỗi nguyên tử c có 4 (-), như vậy xung quanh mỗi nguyên tử c có 4 đôi electron chung => có 8 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => đạt cấu hình khí hiếm ne

   + mỗi nguyên tử h có 1 (-), như vậy xung quanh mỗi nguyên tử h có 1 đôi electron chung => có 2 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => đạt cấu hình khí hiếm he

=> thỏa mãn quy tắc octet

- xét hydrocarbon: \({h_2}c = c{h_2}\)

   + mỗi nguyên tử c có 4 (-) 2 gạch giữa 2 c và 2 gạch với h, như vậy xung quanh mỗi nguyên tử c có 4 đôi electron chung => có 8 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => đạt cấu hình khí hiếm ne

   + mỗi nguyên tử h có 1 (-) giữa c và h, như vậy xung quanh mỗi nguyên tử h có 1 đôi electron chung => có 2 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => đạt cấu hình khí hiếm he

=> thỏa mãn quy tắc octet

- xét hydrocarbon: \({h_3}c - c{h_3}\)

   + mỗi nguyên tử c có 4 (-) 1 gạch giữa 2 c và 3 gạch với h, như vậy xung quanh mỗi nguyên tử c có 4 đôi electron chung => có 8 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => đạt cấu hình khí hiếm ne

   + mỗi nguyên tử h có 1 (-) giữa c và h, như vậy xung quanh mỗi nguyên tử h có 1 đôi electron chung => có 2 electron ở lớp vỏ ngoài cùng => đạt cấu hình khí hiếm he

=> thỏa mãn quy tắc octet

b)

- nguyên tử c tham gia 4 liên kết, nguyên tử h tham gia 1 liên kết để đạt cấu hình electron bền vững của khí hiếm

- trong phân tử hydrocarbon, để x lớn nhất thì liên kết giữa c-h phải nhiều nhất

=> liên kết giữa c và c phải là 1 (-)

ta được công thức như sau: \({h_3}c - c{h_2} - c{h_3}\)

=> có 8 nguyên tử h

=> giá trị x lớn nhất có thể là 8

lý thuyết

>> xem chi tiết: lý thuyết bài 9: quy tắc octet