SGK Sinh Lớp 11 Cánh diều

Cùng chuyên mục

Mục lục quan tâm

Chủ đề 1. Trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật - SGK Sinh Lớp 11 Chân trời sáng tạo

1. Giới thiệu chương:

Chương này giới thiệu khái niệm cơ bản về trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật, một trong những quá trình sống quan trọng nhất. Mục tiêu chính của chương là giúp học sinh hiểu được bản chất của trao đổi chất, các con đường chuyển hóa năng lượng chính, mối liên hệ giữa trao đổi chất và các hoạt động sống của sinh vật, cũng như tầm quan trọng của quá trình này đối với sự tồn tại và phát triển của sinh giới. Chương trình học sẽ tập trung vào việc làm rõ các khái niệm then chốt, phân tích các phản ứng sinh hoá quan trọng và ứng dụng kiến thức vào việc giải thích các hiện tượng sinh học liên quan. Học sinh sẽ được trang bị kiến thức nền tảng để hiểu sâu hơn về các chủ đề sinh học khác trong chương trình học tiếp theo.

2. Các bài học chính:

Chương trình bao gồm các bài học chính sau:

Bài 1: Khái niệm về trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng: Bài học này giới thiệu khái niệm trao đổi chất, đồng hoá, dị hoá, các dạng năng lượng trong tế bào và vai trò của enzyme trong quá trình chuyển hóa. Học sinh sẽ nắm được sự khác biệt giữa đồng hoá và dị hoá, cũng như vai trò của ATP trong việc cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống.

Bài 2: Quá trình quang hợp: Bài học tập trung vào quá trình quang hợp ở thực vật, bao gồm các giai đoạn phản ứng sáng và phản ứng tối. Học sinh sẽ hiểu được cơ chế hấp thụ ánh sáng, chuyển hóa năng lượng ánh sáng thành năng lượng hoá học dưới dạng ATP và NADPH, và quá trình cố định CO2 để tổng hợp cacbohydrat.

Bài 3: Quá trình hô hấp tế bào: Bài học này giải thích quá trình hô hấp tế bào, quá trình phân giải chất hữu cơ để giải phóng năng lượng dưới dạng ATP. Học sinh sẽ được làm quen với các giai đoạn đường phân, chu trình Krebs và chuỗi chuyền electron, cũng như hiệu suất năng lượng của mỗi giai đoạn. Sự khác biệt giữa hô hấp hiếu khí và kị khí cũng sẽ được làm rõ.

Bài 4: Các con đường chuyển hóa khác: Bài học này mở rộng kiến thức về các con đường chuyển hóa khác như lên men, sự phân giải lipid và protein, nhằm cung cấp cái nhìn tổng quát hơn về sự đa dạng của quá trình chuyển hóa trong sinh giới. Tầm quan trọng của các con đường này trong việc cung cấp năng lượng và nguyên liệu cho tế bào sẽ được nhấn mạnh.

3. Kỹ năng phát triển:

Thông qua chương này, học sinh sẽ phát triển được các kỹ năng sau:

Kỹ năng phân tích: Phân tích các sơ đồ phản ứng sinh hoá phức tạp, nhận dạng các chất tham gia và sản phẩm. Kỹ năng tổng hợp: Tổng hợp thông tin từ nhiều nguồn khác nhau để hiểu được toàn bộ quá trình trao đổi chất. Kỹ năng giải quyết vấn đề: Giải quyết các bài tập, tình huống liên quan đến quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng. Kỹ năng tư duy phản biện: Đánh giá và so sánh các con đường chuyển hóa khác nhau, hiểu được sự thích nghi của sinh vật với môi trường. Kỹ năng trình bày: Trình bày kiến thức một cách logic và mạch lạc. 4. Khó khăn thường gặp:
Học sinh có thể gặp khó khăn trong việc:

Hiểu các khái niệm trừu tượng: Các khái niệm như ATP, NADH, NADPH, chu trình Krebs có thể khó hiểu đối với học sinh nếu không được giải thích rõ ràng và minh hoạ bằng hình ảnh.
Nhớ các phản ứng sinh hoá phức tạp: Số lượng lớn các chất tham gia và sản phẩm trong các phản ứng sinh hoá có thể gây khó khăn cho việc ghi nhớ.
Liên hệ giữa các bài học: Việc liên kết các bài học về quang hợp, hô hấp tế bào và các con đường chuyển hóa khác để hình thành bức tranh toàn cảnh về trao đổi chất có thể khó khăn.
Ứng dụng kiến thức vào thực tiễn: Áp dụng kiến thức lý thuyết vào việc giải thích các hiện tượng sinh học trong thực tế có thể là một thách thức.

5. Phương pháp tiếp cận:
Để học tập hiệu quả, học sinh nên:

Học tập tích cực: Tham gia tích cực vào các hoạt động học tập, đặt câu hỏi, thảo luận với giáo viên và bạn bè.
Sử dụng nhiều phương tiện học tập: Kết hợp học lý thuyết với việc xem hình ảnh, video minh hoạ, thực hành các bài tập.
Tập trung vào việc hiểu bản chất: Tập trung vào việc hiểu bản chất của các quá trình thay vì chỉ ghi nhớ các chi tiết.
Xây dựng sơ đồ tư duy: Xây dựng sơ đồ tư duy để tổng hợp và ghi nhớ kiến thức một cách hệ thống.
Thực hành thường xuyên: Thường xuyên làm bài tập để củng cố kiến thức và kỹ năng.

6. Liên kết kiến thức:

Kiến thức trong chương này tạo nền tảng quan trọng cho việc học tập các chương sau về:

Sinh lý thực vật: Hiểu rõ quá trình quang hợp là cơ sở để hiểu sâu hơn về các quá trình sinh lý khác của thực vật. Sinh lý động vật: Kiến thức về hô hấp tế bào giúp hiểu rõ hơn về quá trình chuyển hóa năng lượng ở động vật. Di truyền học: Quá trình chuyển hóa năng lượng liên quan trực tiếp đến quá trình tổng hợp protein và nhân đôi ADN. Sinh thái học: Trao đổi chất và năng lượng là cơ sở của các chu trình sinh địa hoá trong hệ sinh thái.

Keywords: Trao đổi chất, chuyển hóa năng lượng, đồng hoá, dị hoá, quang hợp, hô hấp tế bào, ATP, NADH, NADPH, chu trình Krebs, đường phân, chuỗi chuyền electron, lên men.