Chương 2. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và định luật tuần hoàn - SGK Hóa Lớp 10 Kết nối tri thức
Chương 2: "Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và định luật tuần hoàn" là một chương trọng tâm trong chương trình Hóa học lớp 10. Chương trình này nhằm mục đích trang bị cho học sinh kiến thức cơ bản về cấu tạo bảng tuần hoàn, định luật tuần hoàn và mối liên hệ giữa vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn với tính chất của nguyên tố đó. Mục tiêu chính của chương là giúp học sinh hiểu được nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn, dự đoán được một số tính chất của nguyên tố dựa trên vị trí của nó trong bảng tuần hoàn và áp dụng kiến thức này để giải quyết các bài toán hóa học cơ bản. Chương này đặt nền tảng quan trọng cho việc học tập các chương sau về liên kết hóa học, phản ứng hóa học và các chủ đề khác trong hóa học.
2. Các bài học chính:Chương này thường được chia thành các bài học nhỏ, bao gồm nhưng không giới hạn ở:
Bài 1: Cấu tạo của bảng tuần hoàn: Giải thích về cách sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn dựa trên điện tích hạt nhân, số lớp electron và số electron lớp ngoài cùng. Học sinh sẽ tìm hiểu về chu kì, nhóm, phân nhóm và các khối nguyên tố (s, p, d, f). Bài 2: Định luật tuần hoàn: Giới thiệu về định luật tuần hoàn và ý nghĩa của nó trong việc giải thích sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố. Bài 3: Sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố: Phân tích sự biến đổi tính chất của các nguyên tố trong một chu kì và trong một nhóm, bao gồm bán kính nguyên tử, độ âm điện, năng lượng ion hóa, ái lực electron. Bài 4: Ứng dụng của bảng tuần hoàn: Làm quen với các ứng dụng thực tiễn của bảng tuần hoàn trong việc dự đoán tính chất của các nguyên tố chưa được biết đến hoặc xác định vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn dựa trên tính chất của nó. 3. Kỹ năng phát triển:Qua chương này, học sinh sẽ phát triển được một số kỹ năng quan trọng như:
Kỹ năng phân tích và tổng hợp: Phân tích thông tin từ bảng tuần hoàn và áp dụng kiến thức để giải thích sự biến đổi tính chất của các nguyên tố. Kỹ năng dự đoán: Dự đoán tính chất của nguyên tố dựa trên vị trí của nó trong bảng tuần hoàn. Kỹ năng giải quyết vấn đề: Áp dụng kiến thức về bảng tuần hoàn và định luật tuần hoàn để giải quyết các bài toán hóa học. Kỹ năng đọc hiểu và trình bày thông tin: Hiểu và trình bày được thông tin từ bảng tuần hoàn và các tài liệu liên quan. 4. Khó khăn thường gặp:Học sinh thường gặp khó khăn trong việc:
Hiểu và ghi nhớ các khái niệm: Một số khái niệm như chu kì, nhóm, phân nhóm, bán kính nguyên tử, độ âm điện... khá trừu tượng và khó hiểu. Liên hệ giữa vị trí nguyên tố và tính chất: Việc liên hệ giữa vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn với tính chất của nó đòi hỏi sự tư duy logic và khả năng tổng hợp thông tin. Giải các bài tập: Các bài tập về dự đoán tính chất của nguyên tố, xác định vị trí của nguyên tố hay so sánh tính chất của các nguyên tố thường đòi hỏi sự vận dụng linh hoạt kiến thức. 5. Phương pháp tiếp cận:Để học tập hiệu quả chương này, học sinh nên:
Học bài một cách hệ thống:
Tập trung hiểu rõ các khái niệm cơ bản trước khi chuyển sang các phần phức tạp hơn.
Kết hợp lý thuyết với thực hành:
Giải nhiều bài tập để củng cố kiến thức và rèn luyện kỹ năng.
Sử dụng bảng tuần hoàn:
Làm quen và sử dụng thành thạo bảng tuần hoàn để tra cứu thông tin và giải bài tập.
Tìm hiểu thêm thông tin:
Tham khảo thêm sách, bài viết, video để hiểu sâu hơn về nội dung chương.
Làm việc nhóm:
Thảo luận, giải thích cho nhau để củng cố kiến thức và tìm hiểu những vấn đề chưa rõ ràng.
Kiến thức trong chương này có mối liên hệ chặt chẽ với các chương khác trong chương trình Hóa học lớp 10 và các lớp cao hơn:
Chương 1 (Cấu tạo nguyên tử): Kiến thức về cấu tạo nguyên tử (số proton, số electron, số lớp electron) là nền tảng để hiểu cách sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn. Chương 3 (Liên kết hóa học): Kiến thức về bảng tuần hoàn giúp dự đoán loại liên kết hóa học giữa các nguyên tử. Chương 4 (Phản ứng hóa học): Tính chất hóa học của các nguyên tố được dự đoán dựa trên vị trí của chúng trong bảng tuần hoàn, từ đó giúp hiểu và dự đoán được các phản ứng hóa học. Các chương về hóa học vô cơ: Bảng tuần hoàn là công cụ quan trọng để học tập và nghiên cứu các nhóm nguyên tố và hợp chất của chúng. 40 Từ khóa:Bảng tuần hoàn, định luật tuần hoàn, chu kì, nhóm, phân nhóm, nguyên tố s, nguyên tố p, nguyên tố d, nguyên tố f, bán kính nguyên tử, độ âm điện, năng lượng ion hóa, ái lực electron, tính kim loại, tính phi kim, tính chất hóa học, tính chất vật lý, điện tích hạt nhân, số lớp electron, số electron lớp ngoài cùng, cấu hình electron, xu hướng biến đổi tính chất, dự đoán tính chất, giải bài tập, ứng dụng bảng tuần hoàn, Mendeleev, khối nguyên tố, kim loại kiềm, halogen, khí hiếm, kim loại kiềm thổ, bán dẫn, phi kim, kim loại chuyển tiếp, đặc điểm nhóm, xu hướng trong chu kỳ, nguyên tố đại diện, nguyên tố họ Lantan, nguyên tố họ Actini.