[SGK Toán Lớp 7 Kết nối tri thức] Bài 17. Thu thập và phân loại dữ liệu
Bài học này tập trung vào việc thu thập và phân loại dữ liệu, một kỹ năng nền tảng trong nhiều lĩnh vực, từ nghiên cứu khoa học đến phân tích dữ liệu kinh doanh. Mục tiêu chính là giúp học sinh hiểu được các phương pháp thu thập dữ liệu khác nhau, nhận biết được các dạng dữ liệu và cách phân loại hiệu quả để phục vụ cho việc phân tích và đưa ra kết luận. Bài học sẽ trang bị cho học sinh các bước cơ bản để thu thập, ghi chép, sắp xếp và phân tích dữ liệu, đồng thời rèn luyện khả năng tư duy logic và kỹ năng phân tích thông tin.
2. Kiến thức và kỹ năngSau khi hoàn thành bài học này, học sinh sẽ:
Hiểu được khái niệm dữ liệu: Các dạng dữ liệu, đặc điểm của từng dạng dữ liệu. Nắm vững các phương pháp thu thập dữ liệu: Quan sát, phỏng vấn, khảo sát, sử dụng công cụ, u2026 Phân loại dữ liệu: Xác định các tiêu chí phân loại, phân loại dữ liệu theo các tiêu chí khác nhau (số lượng, chất lượng, thời gian, v.v.). Sử dụng các công cụ hỗ trợ: Cách sử dụng bảng tính, đồ thị, biểu đồ để trình bày dữ liệu. Biết cách đánh giá độ tin cậy của dữ liệu: Nhận biết các yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác của dữ liệu. Rèn luyện kỹ năng phân tích và tổng hợp dữ liệu: Trình bày và thảo luận kết quả phân tích dữ liệu. 3. Phương pháp tiếp cậnBài học sẽ được thiết kế với sự kết hợp các phương pháp:
Thuyết trình: Giảng giải lý thuyết về khái niệm dữ liệu, các phương pháp thu thập và phân loại. Thảo luận nhóm: Phân công nhóm thảo luận các trường hợp cụ thể, phân tích dữ liệu, tìm ra các tiêu chí phân loại phù hợp. Hoạt động thực hành: Học sinh thực hành thu thập, phân loại và trình bày dữ liệu thông qua các bài tập thực tế. Ví dụ, khảo sát ý kiến về một vấn đề trong lớp học, phân loại dữ liệu về sở thích của các bạn học sinh. Trình chiếu đa phương tiện: Sử dụng hình ảnh, video, biểu đồ để minh họa các khái niệm trừu tượng và làm cho bài học hấp dẫn hơn. 4. Ứng dụng thực tếKiến thức về thu thập và phân loại dữ liệu có rất nhiều ứng dụng thực tế:
Trong cuộc sống hàng ngày: Theo dõi chi tiêu, lập kế hoạch, nghiên cứu sở thích. Trong nghiên cứu khoa học: Thu thập dữ liệu về các hiện tượng tự nhiên, khảo sát ý kiến khách hàng. Trong kinh doanh: Phân tích dữ liệu thị trường, đưa ra chiến lược kinh doanh hiệu quả. Trong công việc: Phân tích dữ liệu để đánh giá hiệu suất, tối ưu hóa quy trình. 5. Kết nối với chương trình họcBài học này là nền tảng cho các bài học tiếp theo về thống kê, phân tích dữ liệu và các môn học khác liên quan đến việc thu thập và phân tích thông tin. Bài học này giúp học sinh có kiến thức cơ bản, cần thiết để hiểu sâu hơn về các kỹ năng phân tích dữ liệu phức tạp hơn trong tương lai.
6. Hướng dẫn học tập Trước bài học: Học sinh nên đọc trước phần lý thuyết về khái niệm dữ liệu, các phương pháp thu thập dữ liệu khác nhau. Trong bài học: Tham gia tích cực các hoạt động thảo luận nhóm, thực hành các bài tập. Lắng nghe giảng bài cẩn thận. Ghi chép đầy đủ các khái niệm và phương pháp. * Sau bài học: Làm lại các bài tập và tìm hiểu thêm thông tin về các ứng dụng của việc thu thập và phân loại dữ liệu trong thực tế. Tự tìm kiếm các nguồn dữ liệu khác nhau để áp dụng những kỹ năng đã học. Tiêu đề Meta (tối đa 60 ký tự): Thu thập & Phân loại Dữ liệu - Lớp 7 Mô tả Meta (khoảng 150-160 ký tự): Học cách thu thập và phân loại dữ liệu hiệu quả. Bài học hướng dẫn các phương pháp quan sát, phỏng vấn, khảo sát. Ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày và nghiên cứu. Rèn kỹ năng phân tích dữ liệu. Keywords: (40 từ khóa) thu thập dữ liệu, phân loại dữ liệu, phương pháp thu thập, quan sát, phỏng vấn, khảo sát, dữ liệu số, dữ liệu phi số, bảng tính, biểu đồ, biểu đồ cột, biểu đồ tròn, phân tích dữ liệu, thống kê, độ tin cậy dữ liệu, kỹ năng phân tích, xử lý dữ liệu, nghiên cứu khoa học, kinh doanh, công việc, cuộc sống hàng ngày, học sinh lớp 7, khảo sát ý kiến, sở thích, chi tiêu, kế hoạch, hiện tượng tự nhiên, thị trường, chiến lược kinh doanh, hiệu suất, quy trình, tin học, dữ liệu số liệu, dữ liệu chất lượng, dữ liệu định tính, dữ liệu định lượng, phân tích dữ liệu kinh doanh, phân tích thị trường, tổng hợp dữ liệu, cách sắp xếp dữ liệu, cách phân tích dữ liệu.Đề bài
Với mỗi câu hỏi sau, hãy xác định xem dữ liệu thu được thuộc loại nào.
a) Bạn có cho rằng đọc sách là một thói quen tốt?
A. Rất đồng ý
B. Đồng ý
C. Không đồng ý
D. Rất không đồng ý
b) Ca sĩ Việt Nam nào bạn thích nhất?
Phương pháp giải - Xem chi tiết
Có 3 loại dãy dữ liệu:
+ Dãy dữ liệu là dãy số liệu
+ Dãy dữ liệu không là dãy số liệu, có thể sắp thứ tự
+Dãy dữ liệu không là dãy số liệu, không thể sắp thứ tự.
Lời giải chi tiết
a) Dữ liệu thu được không phải là dãy số liệu, có thể sắp thứ tự.
b) Dữ liệu thu được không phải là dãy số liệu, không thể sắp thứ tự.
Đề bài
Các dữ liệu thu thập được trong mỗi trường hợp sau có đảm bảo tính đại diện không?
a) Trong một khu dân cư có 5 000 hộ gia đình. Để xác định trung bình mỗi hộ gia đình có bao nhiêu ti vi, một nhóm nghiên cứu đã thu thập dữ liệu bằng cách đánh số các hộ gia đình từ 1 đến 5 000 và ghi lại số ti vi của những hộ gia đình có số thứ tự là 1; 11;...; 4 991.
b) Để đánh giá thể lực của học sinh toàn trường, giáo viên thể dục đã cho các bạn trong câu lạc bộ bóng đá của trường chạy cự li 1 000 m và ghi lại kết quả.
Phương pháp giải - Xem chi tiết
Để đảm bảo tính đại diện cho toàn bộ đối tượng đang được quan tâm ta phải thu thập dữ liệu của các đối tượng một cách ngẫu nhiên.
Lời giải chi tiết
a) Các dữ liệu thu thập được ở ý a có đảm bảo tính đại diện vì các các hộ gia đình được đánh số ngẫu nhiên.
b) Các dữ liệu thu thập được ở ý b không đảm bảo tính đại diện vì các bạn không nằm trong câu lạc bộ bóng đá không được đánh giá thể lực.
Đề bài
Vân muốn kiểm tra nhận định “Các bạn học sinh nam yêu thích các chương trình thể thao hơn các bạn nữ”.
Hãy lập bảng hỏi và thu thập dữ liệu để kiểm tra nhận định này.
Phương pháp giải - Xem chi tiết
Câu hỏi khảo sát gồm giới tính và sở thích về các chương trình thể thao
Lời giải chi tiết
Phiếu khảo sát:
Giới tính:…
Khoanh tròn vào ý kiến của bạn
Bạn có thích các chương trình thể thao không: Có Không
Đề bài
Vuông đưa ra ý kiến về tay thuận của các học sinh trong trường như hình bên. Em hãy đưa ra phương án thu thập dữ liệu phù hợp để giúp Vuông kiểm tra ý kiến của mình nhé!
Phương pháp giải - Xem chi tiết
Đề xuất phương án để đảm bảo tính đại diện của dữ liệu.
Lời giải chi tiết
Phương án: Đưa phiếu khảo sát mỗi lớp 10 bạn bất kì.
Đề bài
Bình phỏng vấn 50 bạn nam trong trường thấy có 30 bạn thích bóng đá. Bình kết luận rằng “Đa phần các học sinh thích bóng đá”. Kết luận này có hợp lí không?
Phương pháp giải - Xem chi tiết
Để có thể đưa ra các kết luận hợp lí, dữ liệu thu được phải bảo tính đại diện cho toàn bộ đối tượng đang được quan tâm.
Lời giải chi tiết
Kết luận này không hợp lí vì dữ liệu thu được chưa đảm bảo tính đại diện cho toàn bộ đối tượng (do các bạn nữ chưa tham gia khảo sát).
HĐ 4
Vuông và Tròn muốn tìm hiểu về mức độ thường xuyên lên thư viện trường của các bạn học sinh trong trường nên đã lập phiếu như Hình 5.1 để tiến hành khảo sát. Em hãy thảo luận nhóm và cho biết dữ liệu thu được trong mỗi cách làm của Vuông và Tròn có đại diện cho toàn bộ học sinh trong trường không?
Phương pháp giải:
Cách làm đại diện cho toàn bộ HS trong trường là khảo sát ngẫu nhiên.
Lời giải chi tiết:
Cách làm của Tròn không đại diện cho toàn bộ HS trong trường.
Cách làm của Vuông có đại diện cho toàn bộ HS trong trường.
Luyện tập 2
Em hãy cho biết cách khảo sát sau có đảm bảo được tính đại diện không.
Để đánh giá mức độ phù hợp của đề thi thử môn Toán, nhà trường đã cho các bạn trong câu lạc bộ Toán học làm bài và xem xét kết quả.
Phương pháp giải:
Cách khảo sát đảm bảo được tính đại diện phải khảo sát được toàn bộ đối tượng cần quan tâm.
Lời giải chi tiết:
Cách khảo sát trên, các HS không nằm trong câu lạc bộ Toán học chưa được khảo sát nên dữ liệu thu thập chưa đảm bảo tính đại diện của dữ liệu.
Tranh luận
Làm cách nào để thực hiện khảo sát thời gian sử dụng mạng Internet vào hai ngày cuối tuần của mỗi bạn học sinh trong trường?
Theo em, cách làm của bạn nào hợp lí hơn?
Phương pháp giải:
Cách làm hợp lí là lấy ý kiến trực tiếp của đối tượng đang quan tâm.
Lời giải chi tiết:
Cách làm của bạn Tròn hợp lí hơn, vì dữ liệu thu được đảm bào tính đại diện cho toàn bộ đối tượng được quan tâm.
HĐ 1
Em hãy giúp đài truyền hình thu thập dữ liệu bằng cách phỏng vấn các bạn trong tổ, sử dụng ba câu hỏi sau:
(1) Trung bình mỗi ngày bạn dành bao nhiêu giờ để xem ti vi?
(2) Các chương trình ti vi bạn xem là gì?
(3) Bạn có cho rằng các chương trình ti vi hiện nay rất hấp dẫn không? Chọn một trong các ý kiến sau:
Rất đồng ý, Đồng ý, không đồng ý, Rất không đồng ý.
Phương pháp giải:
Em hãy phỏng vấn các bạn trong tổ mình.
Lời giải chi tiết:
Em hãy phỏng vẫn các bạn trong tổ mình. Ví dụ:
+) Bạn A: Trung bình mỗi ngày dành 1h xem ti vi, chương trình hay xem là: Phim hoạt hình, thời sự,…Đồng ý với ý kiến chương trình ti vi hiện nay rất hấp dẫn.
+ Bạn B: Trung bình mỗi ngày dành 2h xem ti vi, chương trình hay xem là: Phim hoạt hình, Đường lên đỉnh olympia…Rất đồng ý với ý kiến chương trình ti vi hiện nay rất hấp dẫn.
+ Bạn C: Trung bình mỗi ngày dành 1,5h xem ti vi, chương trình hay xem là: Quà tặng cuộc sống, Đường lên đỉnh olympia, Doremon…Không đồng ý với ý kiến chương trình ti vi hiện nay rất hấp dẫn.
HĐ 2
Lập bảng thống kê cho ba dãy dữ liệu thu được.
Phương pháp giải:
Lập bảng thống kê cho ba dãy dữ liệu thu được ở HĐ1.
Lời giải chi tiết:
Bạn A
Bạn B
Bạn C
(1)
1h
2h
1,5h
(2)
Phim hoạt hình, thời sự
Phim hoạt hình, Đường lên đỉnh Olympia
Quà tặng cuộc sống, Đường lên đỉnh Olympia, Doremon
(3)
Đồng ý
Rất đồng ý
Không đồng ý
HĐ 3
Trong ba dãy dữ liệu thu được, dãy nào là dãy số liệu? Dãy nào không là dãy số liệu? Dãy nào có thể sắp xếp được theo thứ tự tăng, giảm?
Phương pháp giải:
Quan sát 3 dãy dữ liệu vừa thu được để kết luận.
Lời giải chi tiết:
- Trong ba dãy trên:
Dãy (1) là dãy số liệu
Dãy (2),(3) không phải là dãy số liệu.
- Dãy (1) và (3) có thể sắp xếp được theo thứ tự tăng, giảm dần.
Câu hỏi
Em hãy lấy một ví dụ về dữ liệu không là số, có thể sắp xếp theo thứ tự.
Phương pháp giải:
Em hãy lấy một ví dụ về dữ liệu không là số, có thể sắp xếp theo thứ tự.
Lời giải chi tiết:
Ví dụ về dữ liệu không là số, có thể sắp xếp theo thứ tự:
Dữ liệu về đánh giá học lực của học sinh: Xuất sắc, giỏi, khá, trung bình, yếu.
Luyện tập 1
a) Em hãy đưa ra một số câu hỏi phỏng vấn để:
(1) Khảo sát ý kiến của các bạn trong lớp về vật nuôi yêu thích;
(2) Khảo sát thời gian (giờ) mà các bạn trong lớp dành cho hoạt động thể thao trong ngày.
b) Với mỗi dãy dữ liệu thu được, em hãy cho biết dữ liệu đó thuộc loại nào.
Phương pháp giải:
Có 3 loại dãy dữ liệu:
+ Dãy dữ liệu là dãy số liệu
+ Dãy dữ liệu không là dãy số liệu, có thể sắp thứ tự
+ Dãy dữ liệu không là dãy số liệu, không thể sắp thứ tự.
Lời giải chi tiết:
Ví dụ:
(1) Ý kiến của các bạn trong lớp về vật nuôi yêu thích:
Mèo, chó, gà, lợn.
(2) Thời gian (giờ) mà các bạn trong lớp dành cho hoạt động thể thao trong ngày:
1; 1,25; 1,5; 2.
b) Dãy (1) không phải là dãy số liệu, không thể sắp thứ tự.
Dãy (2) là dãy số liệu.
Tranh luận
Một số tuyến xe buýt ở Hà Nội mà bạn An đã đi là: 01; 02; 12; 15.
Phương pháp giải:
Chú ý các số trên đại diện cho các tuyến đường đi của xe bus.
Lời giải chi tiết:
Dãy đã cho là dãy số liệu.
=> Em ủng hộ bạn Tròn.
1. Thu thập và phân loại dữ liệu
Ta thường thu thập từ các nguồn: Internet, sách báo, ti-vi, lập phiếu hỏi, phỏng vấn, làm thí nghiệm,….
Phân loại dữ liệu:
Dữ liệu là số còn gọi là dữ liệu định lượng
Dữ liệu là không là số còn gọi là dữ liệu định tính.
Ví dụ:
+ Chiều cao ( đơn vị centimet) của 6 bạn trong lớp:
148; 153; 140; 160; 146; 155 là số liệu
+ Tên của một số quốc gia: Việt Nam, Trung Quốc, Pháp, Canada, Nam Phi là dữ liệu không là số và không thể sắp thứ tự.
+ Đánh giá học lực của học sinh: Xuất sắc, Giỏi, Khá, Trung bình, Yếu, Kém là dữ liệu liệu không là số và có thể sắp thứ tự.
2. Tính đại diện của dữ liệu
Dữ liệu thu được phải đảm bảo tính đại diện cho toàn bộ đối tượng được quan tâm.
Giải bài tập những môn khác
Môn Toán học Lớp 7
Môn Ngữ văn Lớp 7
Môn Khoa học tự nhiên Lớp 7
Môn Tiếng Anh Lớp 7
Môn Lịch sử và Địa lí Lớp 7
Lời giải và bài tập Lớp 7 đang được quan tâm
